Adaptacja przedszkolna

Będąc rodzicem kilkulatka, możliwe że jesteś w trakcie podejmowania decyzji o posłaniu swej pociechy do przedszkola. Być może masz już upatrzoną placówkę, a może nawet poczynione ustalenia i z niecierpliwością oczekujesz momentu rozpoczęcia przez Twoje dziecko formalnej edukacji. Dla wielu z Was będzie to pierwsza tak długa rozłąka. Co zatem robić, aby przezwyciężyć stres związany z tą istotną zmianą w waszym życiu? Jak przygotować dziecko, ale także i siebie, aby umieć poradzić sobie w nowej sytuacji? Poniżej przedstawiam kilka najistotniejszych elementów i sposobów, aby adaptacja przedszkolna przebiegła Wam sprawnie.

Poinformuj dziecko o nadchodzącej zmianie

Czy przypominasz sobie ostatnią zmianę pracy lub miejsca zamieszkania? Jeśli te sytuacje były dla Ciebie stresujące, to możesz mieć pewność, że pójście do przedszkola wywoła stres także u Twojego dziecka. Rozpoczęcie edukacji przedszkolnej jest dla Twojego dziecka sytuacją nową, z którą jeszcze się nie mierzyło. Wszystko będzie dla niego nowe, inne – otoczenie, ludzie, jedzenie, plan dnia czy reguły panujące w wybranym przez Ciebie miejscu. Poinformuj dziecko zatem o nadchodzących zmianach – wiedza ta pozwali mu poczuć się pewniej i oswoić z myślą o nowym miejscu. Opowiedz dziecku o tym, czym jest przedszkole i czym się zajmuje. Bardzo ważną informacją, którą dziecko powinno usłyszeć jest powód tej zmiany. Nie ukrywaj więc swoich motywacji. Jeśli np. wracasz do pracy po okresie urlopu wychowawczego i potrzebujesz codziennej opieki nad ukochanym dzieckiem – powiedz mu o tym. Mów o tym, że chcesz zapewnić dziecku wiedzę i zabawę. Ale przede wszystkim – mów prawdę! Uprzedź dziecko, kiedy konkretnie pójdzie do przedszkola i jak będzie wyglądał jego dzień. Zazwyczaj placówki podają ramowy plan dnia – warto wspólnie z dzieckiem zerknąć na taki dokument i razem go omówić. Bardzo dobrym pomysłem będą odwiedziny z dzieckiem w przedszkolu na adaptacyjnej wizycie przed rozpoczęciem edukacji. Podczas takiej wizyty wspólnie z rodzicem i nauczycielem dziecko ma możliwość zapoznania się z nowym miejscem.

Pozwalaj dziecku na samodzielność

Jeśli chcesz ułatwić swojemu dziecku start w przedszkolu, to jak najczęściej pozwalaj mu na bycie samodzielnym. To jest konieczne dla osiągnięcia sukcesu podczas adaptacji. Im dziecko jest bardziej samodzielne w wykonywaniu czynności samoobsługowych (jedzenie, ubieranie, mycie), tym łatwiej będzie mu sprostać wyzwaniom nowego miejsca. I tym sprawniej przebiegnie proces adaptacji. Pozwalaj dziecku ubierać się, zakładać buty, sprzątać zabawki czy korzystać z toalety. Tak zdobyta wiara we własne siły doda dziecku pewności i sprawi, że będzie ono czuło się w przedszkolu dużo lepiej. Warto też odpowiednio wcześniej uczyć dziecko tego, jak sygnalizować potrzeby – jak mówić bądź okazywać to, czego potrzebuje, a czego nie chce. Będzie to niezwykle przydatna umiejętność w komunikacji dziecka z nauczycielem, ale też z innymi dziećmi.

Postaw na szczerość! Nie koloryzuj

Jedną z najgorszych rzeczy, którą można zrobić w trakcie przygotowywania dziecka do przedszkola jest roztoczenie przed nim nierealnej wizji cudownego miejsca. Takiej idylli, w której dziecko zazna wszelkich przyjemności. Nie ubarwiaj więc i nie koloryzuj, że wszystko będzie super, a koledzy zawsze mili. Każde miejsce niesie ze sobą różne niespodzianki. Jedzenie może nie zawsze będzie smakowało a i nie ze wszystkimi dziećmi nawiązana zostanie bliższa relacja. Przedszkole ma być dla Twojego dziecka codziennością i tak jak wszędzie – będą tam sytuacje miłe oraz te mniej przyjemne. W Twojej pracy również zdarzają Ci się gorsze dni, nieporozumienia lub być może przytłacza Cię nadmiar obowiązków. Ale jako osoba dorosła masz jednak świadomość, że trudne sytuacje w życiu się zdarzają. Twoje dziecko ma prawo wiedzieć, czego może się spodziewać w przedszkolu. Wiedz, że im większe oczekiwania zostaną przed nim roztoczone, tym większe będzie rozczarowanie, jeśli rzeczywistość tym oczekiwaniom nie sprosta. Jeśli przedstawiony obraz będzie zbyt różowy i odbiegający od prawdy, to dziecko może zacząć odmawiać chodzenia do przedszkola i dojść do wniosku, że rodzic je okłamał. Dlatego z dzieckiem trzeba być szczerym! Zawsze.

Nie strasz przedszkolem

Dziecko nie idzie do przedszkola za karę. Przedszkole nie powinno być też przedstawiane jako miejsce, którego celem ma być dyscyplinowanie dziecka. Oczywiście przedszkole pełni funkcję edukacyjną i wychowawczą oraz wspiera rodziców w wychowaniu, natomiast w dłuższej perspektywie komunikaty typu “W przedszkolu to Cię dopiero nauczą…” albo “Zobaczysz jak Cię ustawią w przedszkolu…” odbijają się negatywnie na relacji dziecka z nauczycielami, ale także sprawiają, że Wasze poranki mogą być bardziej burzliwe ze względu na rozbudzaną taką komunikacją niechęć do przedszkola.

Pozytywne komunikaty

Adaptacja przedszkolna bardzo zależy od komunikacji z dzieckiem. W przygotowaniu go na pójście do przedszkola ogromne znaczenie ma sposób w jaki mówisz o nowym miejscu, ale także jak opowiadasz dziecku o samym procesie zmiany. Oczywiście zachęcam, aby nie tylko w okresie poprzedzającym zmianę, komunikować się z dzieckiem w pozytywny sposób. I uwaga – pozytywna komunikacja to nie to samo co wychwalanie i barwienie rzeczywistości. Tak jak pisałam wcześniej – koloryzowania należy unikać. Pozytywne komunikaty to między innymi wspierające słowa kierowane do dziecka – “Wierzę, że dasz radę” czy “Potrafisz już… (i tu można wymienić jakie umiejętności posiada dziecko)”. Ma to ogromne znaczenie w budowaniu u Twojego dziecka przede wszystkim motywacji oraz poczucia własnej wartości, które będą mu niezbędne w nowym środowisku podczas radzenia sobie w trudniejszych sytuacjach.

Temat komunikacji jest kluczowy w wychowaniu i będzie pojawiał się w wielu postach na blogu. 🙂

Zaangażuj dziecko w przygotowania

Jednym ze sposobów aby adaptacja przedszkolna przebiegła w harmonijny sposób będzie aktywne zaangażowanie dziecka w przygotowania. Mam na myśli np. uczestnictwo w kompletowaniu wyprawki. Weź dziecko na zakupy. Ważnym elementem tej aktywności będzie oddanie dziecku pewnych decyzji. Oczywiście to Ty decydujesz o fakcie zakupu danej rzeczy. Jednak decyzyjność w pewnym zakresie można oddać dziecku: “Chcesz bluzkę zieloną czy żółtą?”, “Jaki obrazek ma być na szczoteczce do zębów?”, “A worek na kapcie z którym bajkowym bohaterem?”. To tylko przykłady, ale zasada jest dość prosta – po wstępnej selekcji rzeczy spełniających Twoje kryteria (np. budżet czy funkcjonalność) pozwalasz dziecku zadecydować o tym, którą rzecz ostatecznie włożycie do koszyka. Dając dziecku możliwość wyboru sprawiasz mu wielką radość, ale także uczysz podejmowania decyzji. W dalszej perspektywie wzmocni to jego wiarę w siebie. Same przygotowania też stają się wtedy waszym wspólnym przeżyciem. Pamiętaj – to dziecko idzie do przedszkola, nie Ty, więc zakupione rzeczy powinny mu się podobać.

Zadbaj o wygodne i funkcjonalne ubrania

Jest to bardzo ważny element przygotowań. Funkcjonalność i wygoda użytkowania powinny być kluczowymi czynnikami przy wyborze przedszkolnego wyposażenia. Kapcie do przedszkola niech będą wygodne, a buty na dwór łatwe do samodzielnego założenia i zapięcia (np. na rzepy). Spodnie lub spódniczka najwygodniejsze będą na gumce. Adaptacja przedszkolna będzie także płynniejsza, jeśli ograniczysz również takie elementy garderoby, z którymi Twoje dziecko jeszcze sobie w pełni nie radzi – najczęściej kłopotliwe są sznurowane buciki czy ubrania z guzikami. Trudność w ubieraniu się powoduje u dziecka najwięcej frustracji. Nie odbieraj mu również radości z bycia samodzielnym oraz tych małych sukcesów codziennego dnia.

Adaptacja przedszkolna i “kawałek domu”

W wielu przypadkach, aby zniwelować stres związany z nową sytuacją, warto dać dziecku do przedszkola jakąś rzecz przypominającą mu o domu. Kawałkiem domu może być mała maskotka, długopis rodzica, poduszeczka czy zdjęcie. Dla każdego dziecka może to być coś innego. Warto też wcześniej uzgodnić z nauczycielem, czy wybrany przedmiot może znajdować się w klasie oraz na jakich zasadach będzie można po niego sięgnąć. Taki przedmiot będzie wtedy pełnił rolę amuletu, którego głównym zadaniem jest zwiększenie poczucia bezpieczeństwa w stresowej sytuacji.

Adaptacja przedszkolna – nawiąż relację z nauczycielem

Postaraj się zrozumieć swoje emocje i sposób, w jaki Ty podchodzisz do nadchodzącej zmiany. Dzieci doskonale wyczuwają nastroje dorosłych, więc możesz mieć pewność, że Twoja postawa i emocje udzielą się Twojemu dziecku. Lepiej zatem, aby adaptacja przedszkolna przebiegała na luzie i spokoju, niż aby towarzyszyły jej zdenerwowanie i stres. Kluczową kwestią dla Twojego samopoczucia będzie rodzaj relacji, jaki zbudujesz z przyszłym nauczycielem Twojego dziecka. Warto wykorzystywać każdą sposobność, aby z nauczycielem porozmawiać i zobaczyć, czy jego wizja wychowania jest zbieżna z Twoją. Rodzaj łączącej was relacji będzie też rzutował na sposób postrzegania tego nauczyciela przez dziecko.

Pamiętaj, że…

Adaptacja przedszkolna jest procesem, który może przebiegać w bardzo zróżnicowany sposób. Jedne dzieci przejdą ją sprawniej, inne zaś będą potrzebować więcej czasu i uwagi. Podobnego procesu możesz też doświadczać po każdej dłuższej nieobecności Twojego dziecka w przedszkolu. Po chorobie, wakacjach czy świątecznej przerwie warto stosować więc te same metody, jak przed pierwszym dniem. To, co jednak kluczowe w tym procesie, to zaufanie do nauczyciela i współpraca z nim. Zwróć też uwagę, że dziecko na każdym etapie swojego życia ma prawo do wyrażania emocji i potrzebuje Twojej obecności, Twojego zrozumienia oraz Twojej akceptacji.